Του Πέτρου Ζαρούνα*

Η νέα συμφωνία για οριοθέτηση των ΑΟΖ μεταξύ ΚΔ και Λιβάνου έρχεται σε μία χρονική στιγμή όπου η ισχυροποιημένη Τουρκία με πολιτικές, διπλωματικές και στρατιωτικές πρωτοβουλίες επιδιώκει να επιβάλει την ηγεμονία της στην Ανατολική Μεσόγειο. Επί του παρόντος με το τουρκολυβικό μνημόνιο και τη χρήση του πολεμικού της ναυτικού η Τουρκία αποτρέπει την Ελλάδα από του να προχωρήσει στην υλοποίηση του GSI ενός έργου τεράστιας σημασίας που θα διασυνδέσει ηλεκτρικά την Κύπρο με την Ελλάδα και εκείθεν με την ΕΕ.  

Η Τουρκία είχε καταφέρει στο παρελθόν να αποτρέψει την επικύρωση της προηγούμενης συμφωνίας οριοθέτησης του 2007 μεταξυ ΚΔ και Λιβάνου αξιοποιώντας και τις διαφορές Ισραήλ-Λιβάνου αλλά και τον ισχυρό πολιτικό ρόλο που διαδραμάτιζε η Χεζμπολά στην λιβανική πολιτική σκηνή. Επιχείρησε δε να πείσει τη λιβανική πλευρά να προχωρήσει σε οριοθέτηση με την ίδια στη βάση ενός χάρτη στη λογική του τουρκολυβικού μνημονίου με διαμοιρασμό της κυπριακής ΑΟΖ. Παρά τις τουρκικές πιέσεις αλλά και χειρονομίες όπως η αποστολή πλωτού ηλεκτροπαραγωγού σταθμού στις ακτές του Λιβάνου για κάλυψη των ενεργειακών αναγκών ο Λίβανος αρνήθηκε το τουρκικό φλέρτ. 

Με επιδέξιο τρόπο η ΚΔ κατάφερε αξιοποιώντας την προηγηθείσα οριοθέτηση Λιβάνου-Ισραήλ, την αποδυνάμωση της Χεζμπολά και το ευρωπαικό της χαρτί να πείσει τον πρόεδρο Αούν να συναινέσει σε μία νέα συμφωνία οριοθέτησης. Συγχαρητήρια αξίζουν τόσο στον πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη όσο και στον επικεφαλής της κυπριακής διαπραγματευτικής ομάδας πρέσβη και σύμβουλο εθνικής ασφαλείας Τάσο Τζιονή.

Τη συμφωνία αυτή αναμένεται να ακολουθήσει πρόσθετη συμφωνία για τη συνεκμετάλλευση τυχόν κοιτασμάτων που εκτείνονται και στις δύο πλευρές της γραμμής οριοθέτησης. Σημαντική και η μελέτη σκοπιμότητας που ζητήθηκε από την παγκόσμια τράπεζα για ηλεκτρική διασύνδεση των δύο χωρών.

Πέραν όμως από τη συμφωνία οριοθέτησης με το Λίβανο η ΚΔ οφείλει να προχωρήσει με προσοχή και ευελιξία και σε ανάλογη συμφωνία με τη Συρία. Μία τέτοια συμφωνία θα αποτρέψει το κίνδυνο μια τουρκοσυριακής συμφωνίας σε βάρος των εθνικών μας συμφερόντων. Επιπρόσθετα μία τέτοια συμφωνία στη βάση της μέσης γραμμής και του δικαίου της θάλασσας θα εξουδετερώσει τα τουρκικά νομικά επιχειρήματα στην ανατολική Μεσόγειο σε ότι αφορά τις οριοθετήσεις και τα δικαιώματα νησιωτικής κρατών όπως η Κύπρος. 

Πρώτο βήμα ήταν επίσκεψη του ΥΠΕΞ Κόμπου στη Συρία και η συνάντηση του με τον Αλ Σάραα. Η ανάγκη ευρωπαϊκών κονδυλίων για ανοικοδόμηση της Συρίας αποτελεί ισχυρό χαρτί που θα πρέπει να το αξιοποιήσουμε ώστε να πείσουμε τη νέα Συριακή ηγεσία. 

Πέραν όμως από το Λίβανο και τη Συρία η ΚΔ αντί να απευθύνει πρόσκληση στη Τουρκία για διαπραγματεύσεις οριοθέτησης χωρίς πιθανότητες επιτυχίας είναι καλύτερα να παρουσιάσει μία ρεαλιστική πρόταση όπως η πιο κάτω. Οι δύο χώρες ΚΔ και Τουρκία να υιοθετήσουν σε πρώτη φάση ένα μορατόριουμ μορατόριουμ ερευνών και γεωτρήσεων στις επικαλυπτόμενες θαλάσσιες ζώνες όπως αυτές προκύπτουν από τους χάρτες που οι δύο χώρες έχουν καταθέσει στον ΟΗΕ. Έναντι αυτού η ΚΔ να προχωρήσει σε άρση του κυπριακού βέτο στη συμμετοχή της Τουρκίας στο Φόρουμ Φυσικού Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου. Ένα τέτοιο πάρε – δώσε θα ήταν αμοιβαία επωφελές και θα μπορούσε να υποστηριχθεί από τις ΗΠΑ και την ΕΕ.

* Ο Πέτρος Ζαρούνας είναι διεθνολόγος και υποψήφιος με το ΑΛΜΑ στην επαρχία Λάρνακας